شکوه و عظمت مسجد ایاصوفیه

ایاصوفیه از معروف ترین و جذاب ترین بناهای تاریخی استانبول و از بزرگترین عبادتگاه های معروف جهان است. این بنا در طی سالیان زیاد به عناوین مختلفی مورد استفاده قرار گرفته است، این مکان در ابتدا به عنوان کلیسای جامع مسیحی ارتدوکس، سپس به عنوان کلیسای جامع کاتولیک رومی، مدتی به عنوان مسجد عثمانی و در نهایت به موزه سکولار کشور ترکیه تبدیل شده است.

‌
‌‌‌تاریخچه ایاصوفیه‌

 این بنا به دستور همسر ژوستینین یکم ساخته شده و توسط امپراطور ژوستینین در 26 دسامبر 537 افتتاح شد و در سال 1453 به یک مسجد تبدیل شد اما در سال 1934 توسط دولت کشور ترکیه به موزه تبدیل گردید؛ مسجد ایاصوفیه از طرف سازمان جهانی یونسکو در فهرست آثار تاریخی جهان ثبت گردیده و مکانی مقدس و مورد احترام برای همه مردم دنیا از جمله مسلمانان و مسیحیان محسوب میگردد. در ابتدای سال ۲۰۲۰ دوباره رئیس جمهور کشور ترکیه دستور داده تا این بنا به عنوان مسجد مورد استفاده قرار گیرد.

سه کلیسا دقیقا در یک نقطه!

 این بنا جزء بزرگترین دستاوردهای معماری جهان است که به ویژه بخاطر گنبد عظیمی که در بالاترین نقطه بنا خودنمایی می‌کند به شهرت عظیمی دست یافته است و مظهر معماری بیزانس محسوب می شود. 

 ساختمان فعلی ایاصوفیه در محل آکروپولیس بیزانس ساخته شده است، دقیقاً در همان مکان که در آن دو ایاصوفیه قبلی قرار داشت؛ اولین بار ساختمان ایاصوفیه مجهز به گالری و دارای سقفی از جنس الوار ساخته شده است كه در 15 فوریه 360 توسط كنستانسیوس دوم افتتاح شد و البته این ساختمان در جریان یک شورش در سال 404 آتش گرفت. 

 تئودوسیوس دوم که مجدد و پس از بازسازی آن را در 10 اکتبر 405 افتتاح کرد نسخه دوم این بنا را سفارش داد، در طغیان های نیکا در سال 532، دوباره آن را به آتش کشیدند و تنها چندین بلوک مرمر را از ساختمان اصلی برجای ماند که هنوز هم می توان آن را در باغ نسخه امروزی این مکان مشاهده کرد.

 امپراطور جوستینین تنها چند روز پس از تخریب ایاصوفیه، تصمیم به ساخت نسخه فعلی گرفت و دستور داد که بنای جدید را بزرگتر و با شکوه تر از پیشینیان خود بسازند. 

شکوه و عظمت بی نظیر

 زمانی که برای اواین بار وارد ساختمان کلیسا می شوید مطمئنا از شکوه و عظمت این بنا شگفت زده میشوید ! به این دلیل که گنبند این بنای زیبا ۵۵.۶ متر بالاتر از سر شما قرار گرفته و این عظمت و بزرگی چشم هر بیننده ای را می رباید. این گنبد در ابتدا با 30 میلیون کاشی موزائیک طلا پوشانده شده بود و هم اکنون با کتیبه های قرآنی تزئین شده است و وقتی در میانه بنا می ایستید و به بالای سرتان نگاه میکنید به عظمت این بنای تاریخی پی خواهید برد. در زیر گنبد عظیم ایاصوفیه ۴۰ پنجره قوص دار ساخته شده است که باعث شده سقف آن بسیار زیبا به نظر بیاید. 

خرابی های متعدد در طول سالیان طولانی

 گنبد اصلی در هنگام زلزله ای که در 7 مه 558 اتفاق افتاد به طور کامل فرو ریخت. امپراطور دستور بازگرداندن فوری گنبد را داد و اینبار در ساخت گنبد از مواد سبک تر استفاده شد. در حال حاضر بنای گنبد به قدری نازک است که صدها شمع روشنی که در زیر این گنبد قرار دارد باعث می شود در تاریکی شب به زیبایی بدرخشد.

  در طول تاریخ بنای ایاصوفیه چندین بار تقویت و ترمیم شده است که بزرگتربن و مهم ترین آنها پس از آتش سوزی بزرگ 859 و زمین لرزه های 869 و 989 اتفاق افتاده است.

اشیاء از دست رفته ایاصوفیه

 این کلیسا محل نگهداری اشیاء تاریخی زیادی از جمله سنگ قبر مسیح، تصویری از شیردهی حضرت مریم، پارچه کفن حضرت عیسی مسیح (ع) و کالبد برخی افراد نامدار مسیحی بود که در ایام اشغال قسطنطنیه در خلال جنگ های صلیبی، کلیسای ایاصوفیه مورد هجوم و قرار گرفت و بسیاری از این آثار ارزشمند نابود شدند و برخی هم مورد سرقت قرار گرفتند. البته برخی از این آثار تاریخی ارزشمند همچنان در موزه های کشورهای اروپایی نگهداری میگردند. 

تغییرات در ایاصوفیه

 در طول سال هایی که این بنا در تصرف لاتین ها بود، ایاصوفیه به کلیسای کاتولیک ها تبدیل شد. همانطور که اشاره شد این بنا بارها مورد مرمت و بازسازی قرار گرفتاما برخی از این بازسازی ها جزإی و برخی دیگر کلی و وسیع بودند، بزرگترین و معروف ترین مرمت این بنا توسط برادران سوئیسی فوزاتی با نام های گاسپر و جوزپه انجام گرفت که عبدالمجیدیکم بر عملیات بازسازی بنا در این زمان نظارت داشت.

در این بازسازی حداقل ۸۰۰ نفر کارگر تحت نظر برادران فوزاتی به کار مشغول بودند، از اقدامات مهم آنها بازسازی طاق و گنبد بنا بود. همچنین ستون های بنا را راست نموده و با نظارت بر کار مرمت ایاصوفیه تا حدودی نیز نمای ظاهری را از داخل و خارج ساختمان بازسازی نمودند. 

تبدیل کلیسا به مسجد

 به لطف فتح قسطنطنیه توسط لشگر عثمانی در سال 1453، از تخریب بیشتر این کلیسا جلوگیری شد. هرچند که بساط مسیحیت از این بنا برچیده شد، زیرا سلطان مفتح دوم دستور پاکسازی فوری کلیسا را ​​داد و آن را به مسجد تبدیل کرد. موزائیک ها و نگاره های مسیحی کلیسا توسط گچ پوشانده شد و مناره هایی به آن اضافه شده تا بیشتر به شکل مسجد به نظر بیاید. 

تبدیل مسجد به موزه با روی کار آمدن آتاتورک

 پس از سقوط امپراتوری عثمانی و تأسیس جمهوری ترکیه، مصطفی کمال آتاتورک، بنیانگذار و اولین رئیس جمهوری ترکیه، ایاصوفیه را به موزه تبدیل کرد. موزاییک های داخلی خارق العاده ای که به طور اتفاقی در طی بازسازی ها در قرن 19 کشف شده بودند در طی مراحل مختلف و توسط دولت مورد مرمت قرار گرفتند. 

 اولین موزائیک دوره بیزانس که از همان دوران باقیمانده را می توان بر روی دروازه امپریال مشاهده کرد، که مسیحی را روی تخت نشان می دهد که یک امپراتور در کنار او زانو زده است. 
 هنوز هم در طبقه همکف این مکان موزائیک زیبای مریم در کنار کنستانتین و جاستینین قرار دارد. این موزائیک نشان می دهد که مریم روی تخت نشسته و نوزاد عیسی را در دست دارد و در کنار او دو نفر از بزرگترین امپراطور های شهر قرار دارند.

تبدیل دوباره موزه به مسجد

 در 10 ژوئیه سال 2020، یک دادگاه ترکیه فرمان 1934 مصطفی کمال آتاتورک را که مسجد را به موزه تبدیل کرده بود، ابطال کرد. این امر راهی را برای رئیس جمهور اردوغان فراهم کرد تا دستور تغییر ایاصوفیه به مسجد را صادر کند. وی به همین دلیل فرمان انتقال این بنا را از وزارت فرهنگ به ریاست امور مذهبی امضا کرد. این مسجد روز جمعه 24 ژوئیه مجددا درهای خود را بروی نمازگزاران باز کرد.

 هنوز دقیقا مشخص نشده که تأثیر این تغییرات برای گردشگران چه خواهد بود، به طور معمول، یک مسجد در خارج از مواقع برگزاری نماز، بصورت رایگان، برای گردشگران و عموم مردم در دسترس است. اما باید دید که آیا هزینه ورودی که در زمان موزه از افراد اخذ میشد برداشته می شود یا خیر.

مکانی که همیشه در حال مرمت است!

 با وجود اینکه این بنا بسیار زیبا و تاریخی است و نیاز به رسیدگی دارد متأسفانه، به نظر می رسد مرمت و بازسازی لازم در مورد ایاصوفیه داستانی بی پایان است، بنابراین همیشه باید برای دیدن داربست و لوازم مرمت و بازسازی در اطراف ایاصوفیه آماده باشید!

سفر گردش ایاصوفیه ,مسجد ,بازسازی ,موزه ,مورد ,گنبد ,کشور ترکیه ,موزه تبدیل ,قرار دارد ,بسیار زیبا ,رئیس جمهور منبع